DOCS TO GO! 2015 - POLSKIE DOKUMENTY W POSTPRODUKCJI - RAPORT

Dobra passa polskiego dokumentu trwa. Setki pokazów na całym świecie i blisko sto nagród rocznie, wliczając w to aż dwie nominacje oskarowe, to duże osiągnięcie. Od roku istnieje nowy program, gdzie projekty polskich filmów dokumentalnych mają szansę stać się jeszcze lepsze już na etapie pomysłu: Doc Lab Poland.

Doc Lab Poland to program konsultacyjny,  którego główym i końcowym celem jest zaprezentowanie szerokiemu gronu ekspertów najciekawszych projektów polskich filmów dokumentalnych w produkcji. Podczas warsztatów wybrani twórcy pracują nad materiałem, który potem jest pokazywany na pitchingach Docs to Start i Docs to Go!, odbywających się podczas Krakowskiego Festiwalu Filmowego. Podczas Docs to go! prezentowane są filmy, które niebawem ujrzą światło dzienne, dlatego warto bliżej przyjrzeć się, co polscy dokumentaliści będą mieli do zaoferowania w najbliższym czasie. W tegorocznej edycji udział wzięło dwanaście projektów, które szukają odpowiednich miejsc na międzynarodową premierę i adekwatnych kanałów dystrybucji. Większość projektów jest na etapie końcowym lub będzie zamknięta w ciągu kilku miesięcy.

Niezwykle ciekawie zapowiada się 21 x Nowy York Piotra Stasika. To specyficzny, bardzo intymny portret wielkiego miasta, opowiadany w nieoczywisty sposób poprzez obserwacjęjego mieszkańców podróżujących metrem. „Nowy Jork jest miastem-mitem, miastem, gdzie spotyka się i żyje cały świat, miastem odważnym, eksperymentującym, otwartym“ – zauważa reżyser. Ale jest to też miasto setek tysięcy samotnych, odizolowanych ludzkich historii, ludzi, którzy mijają się codziennie w tłumie, nie znając się nawzajem. „Zapragnąłem dowiedzieć się czegoś więcej o nich i jak zwykle posłużyłem się kamerą jako pretekstem do wnikania w czyjeś życie, zadawania pytań“ – dodaje Stasik.

Podobne w duchu, ale w zupełnie innej scenerii będą filmy Na dnie morza Marcina Sautera i Koniec świata w dolinie łez Jarosława Wszędybyła. Reżyserzy również obserwują, ale świat odchodzący – ostatnią wioskę trędowatych w Rumunii, która kurczy się wraz ze śmiercią każdego kolejnego mieszkańca lub taki, którego już nie ma, który żyje tylko w pamięci mieszkańców Aralska, niegdyś tętniącego życiem portowego miasta nad przepięknym morzem, które dziś jest już tylko wyschniętą kałużą.

Poniekąd o odchodzeniu jest także White Cube Wojciecha Pustoły, na co dzień artysty multimedialnego i rzeźbiarza. W filmie przygląda się grupie kolegów, którzy zmagają się z nadejściem nowej technologii wypierającej tradcyjne metody twórcze. „Temat jest mi bliski, ale problem, z którym zmagają się moi bohaterowie jest uniwersalny – zauważa Pustoła. - W efekcie ma powstać film w stylu slow cinema“. Podobny klimat wizualny odnaleźć można w innym projekcie także opowiadającym o sztuce, a dokładniej o kinie - Bezgłośnie. Statyści pustyni Macieja i Michała Mądrackich oraz Gillesa Lepore. To historia marokańskiego miasteczka, które z racji swych niezwykłych plenerów jest chętnie wykorzystywane jako sceneria dla holywoodzkich  superprodukcji. W mieście nie ma kina, ale za to większość jego mieszkańców gra w filmach jako statyści. Reżyserzy przyglądają się ich pracy, tworząc niezwykle kreacyjny i nieco odrealniony obraz rzeczywistości.

Zbiorowego bohatera ma także projekt Ziemia bezdomnych Marcina Janosa Krawczyka, utrzymany jednak w zupełnie innym duchu. W poprzednich swoich filmach reżyser podejmował trune społecznie tematy: obserwował związek pary z zespołem Downa (pokazywane premierowo na Berlinale Rendez-vous), matkę oddającą swoje nowonarodzone dziecko do adpocji (nagrodzone na IDFA Sześć tygodni), środowiska więźniów, sierot, nieuleczalnie chorych (Matka 24h). Tym razem wchodzi głębiej w świat bezdomnych, którzy budują statek, by popłynąć nim dookoła świata. „Temat bezdomności porusza mnie od kilkunastu lat – mówi Krawczyk. - Zastanawia mnie, co może doprowadzić do takiego życia, bo tak naprawdę każdy z nas może się znależć w takiej sytułacji. Zazwyczaj jedno dramatyczne wydarzenie powoduje wypchnięcie za burtę rzeczywistości“. Planowany rejs ma być dla bohaterów rodzajem terapii, która ma pomoć wyjść im z bezdomności. Ich postawa imponuje reżyserowi. „Mam nadzieję, że powstanie nieoczywisty film, dający nadzieję, ale i zmuszjący do refleksji nad własnym życiem“ – dodaje.

W zupełnie inny klimat wprowadza kolejny projekt Jarosława Wszędybyła – Wiosna smoków, który w zabawny sposób opowiada historię ambitnego domorosłego trenera trzecioligowej drużyny piłkarskiej, któremu marzy się praca z najsłynniejszymi na świecie gwiazdami futbolu.  To film, który z dużą dozą humoru mówi o najbardziej pierwotnych pragnieniach i porażkach, którym trzeba stawiać czoło każdego dnia.

Twórcy Trofeum – Marta Wójtowicz-Wcisło i Mateusz Romaszkan – postawili na ciekawy projekt montażowy. Z amatorskich materiałów, które polscy turyści kręcą „na pamiątkę“ podczas ezgotycznych zagranicznych wycieczek, komponują obraz mówiący wiele o współczenym społeczeństwie konsumpcyjnym. „Wypracowujemy język, który pozwoli nam skomunikować się z widzem – zaznacza Wójtowicz-Wcisło. – Chcemy osiągnąć pewną oszczędność, surowość formy, ktora będzię balansem dla tak bogatego  zbioru zdjęć“.

Innego rodzaju analizą społeczną zajęli się twórcy filmu Jarocin – pod prąd, opowiadając o jednym z największych festiwali muzycznych w Polsce. „Festiwal w Jarocinie to zjawisko kultowe. Legenda polskiej muzyki rockowej – mówi producentka filmu, Aneta Zagórska. – Kiedyś Jarocin był wyspą wolności w kraju zawładniętym przez reżim komunistyczny“. Twórcy przyglądają się i zastanawiają, czym był i czym jest współcześnie festiwal zarówno dla publiczności, dla występujących na nim muzyków, ale także dla historii politycznej i społecznej Polski.

Trzy projekty skupiają się na bohaterze jednostkowym. W Nauce chodzenia Marcina Kopcia to były gangster, który postanawia zmienić się i zacząć wszystko od nowa. Droga okazuje się niełatwa. „Obserwowanie procesu przechodzenia ze "złej strony mocy" na dobrą jest intrygujące, zwłaszcza, że ten proces nie jest prosty i oczywisty“ – mówi producent filmu  Dawid Janicki. „To idealny przykład opowieści o stawaniu się dojrzałym człowiekiem i potrzebie rozliczenia się z przeszłością, aby zacząć nowe życie. To wręcz mityczna podróż bohatera“ – dodaje reżyser. W drodze ma pomóc mu młoda artystka, która postanowiła zrobić film animowany oparty o jego doświadczenia. Między nimi wytwarza się szczególna więź.

Tytułowy Hipnotyzer z filmu Przemysława Kamińskiego, przyjeżdża do Polski z Ukrainy, gdzie zostawia za sobą nierozwiązane sprawy rodzinne.   Na życie zarabia wykorzystując swoje nadprzyrodzone zdolności, co stoi jednak w sprzeczności z zasadami religii, którą wyznaje. „To wyjątkowy bohater ze szczególnym dylematem, konfliktem wewnęrznym, dlatego uznaliśmy, że warto mu się bliżej przyjrzeć“ – mówi Maciej Kubicki, producent filmu. Reżyser dodaje: „Pierwszym impulsem była ciekawość,  kim jest ten człowiek, który ma tak niecodzienny talent? W miarę jak poznawałem go głębiej, nasuwały się kolejne pytania, a w końcu to najważniejsze:  czy talent może być źródłem cierpienia? Mam nadzieję ze uda mi się tę chęc zrozumienia bohatera i odkrywania jego tajemnic przekazać w filmie“.

W Kiedy powrócisz Anny Zamęckiej poznajemy młodą, ale nadwyraz dojrzałą jak na swój wiek nastolatkę, wychowaną w dysfunkcyjnej rodzinie, na której barkach spoczął ciężar opieki nad autystycznym bratem. Zmagając się z piętrzącymi problemami dnia codziennego, dziewczyna nie ustaje w wysiłkach, aby znów zebrać  rodzinę razem. Wszystko to dzieje się w najtrudniejszym dla dziewczynki momencie. „Chciałam opowiedzieć historię o dorastaniu w trudnych warunkach, ale też spojrzeć szerzej i pokazać uniwersalizm ludzikich uczuć“ – komentuje reżyserka. 

Katarzyna Wilk, Magazyn "Focus on Poland" 2/2015

PROJEKTY PREZENTOWANE PODCZAS DOCS TO GO! 2015:

White Cube, reż. Wojciech Pustoła, prod. Marta Golba (Endorfina Studio)

21 x Nowy Jork, reż. Piotr Stasik, prod. Agnieszka Wasiak (Lava Films)

Bezgłośnie. Statyści pustyni, reż. Maciej Mądracki, Michał Mądracki, Gilles Lepore, prod. Anna Wydra (Otter Films)

Koniec świata w dolinie łez, reż. Jarosław Wszędybył, prod. Przemysław Miękinia (Before My Eyes)

Kiedy wrócisz, reż. Anna Zamęcka, prod. Zuzanna Król (Wajda Studio), Anna Wydra (Otter Films)

Hipnotyzer, reż. Przemysław Kamiński, prod. Maciej Kubicki (Telemark)

Trofeum, reż. Mateusz Romaszkan, Marta Wójtowicz-Wcisło, prod. Kuba Kosma (TAK Film)

Na dnie morza, reż. Marcin Sauter, prod. Barbara Ławska (SF Kronika)

Wiosna smoków, reż. Jarosław Wszędybył, prod. Magdalena Bryk (Moth Films)

Nauka chodzenia, reż. Marcin Kopeć, prod. Dawid Janicki, Joanna Szymańska (Shipsboy)

Jarocin. Pod prąd, reż. Marek Gajczak, Leszek Gnoiński, prod. Aneta Zagórska, Witold Bereś (Stowarzyszenie Film Kraków)

Ziemia bezdomnych, reż. Marcin Janos Krawczyk, prod. Marcin Krawczyk (Janos Film Production)