Ex Oriente Film 2010 w Warszawie

17.08.2010

Od 28 czerwca do 4 lipca odbywały się w Warszawie warsztaty Ex Oriente Film, skierowane do twórców filmów dokumentalnych z Europy Środkowo-Wschodniej. Uczestniczą w nich reżyserzy i producenci, których projekty są na etapie developmentu oraz w trakcie produkcji, a także ci, którzy poszukują wsparcia finansowego lub planują międzynarodową dystrybucję. Po raz pierwszy warsztaty Ex Oriente odbyły się w 2003 roku w Czechach. Obecnie są organizowane  przez praski Instytut Filmu Dokumentalnego także w innych krajach: Austrii, Słowacji i na Węgrzech. W tym roku jedna z sesji po raz pierwszy odbyła się  w Polsce.

 Do każdej edycji Ex Oriente organizatorzy wybierają drogą konkursu 14 projektów filmowych, a następnie zapraszają do udziału w warsztatach reżysera i producenta każdego z nich. Spotkania gromadzą zatem co roku około 30 uczestników oraz kilkunastu wykładowców, tutorów i gości. Każda z sesji składa się z części teoretycznej oraz praktycznej i poświęcona jest innemu zagadnieniu, omawianemu na wspólnych zajęciach oraz podczas indywidualnych konsultacji. Pierwszy etap pracy poświęcony jest omówieniu zgłoszonych scenariuszy, wyznaczeniu obszaru koniecznych dalszych poszukiwań, a także oszacowaniu rynkowego potencjału projektów. Podczas spotkań drugiej sesji uczestnicy prezentują tutorom poczynione w pracy postępy, konsultują ewentualne zmiany, a także omawiają ogólne aspekty produkcji filmów dokumentalnych, planując jednocześnie strategię rynkową swojego projektu. Trzecia sesja każdej edycji odbywa się podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Jihlavie i poświęcona jest zagadnieniom marketingu. Uczestnicy przedstawiają wówczas swoje projekty na targach towarzyszących festiwalowi.

W siedmioletniej historii warsztatów powstało kilka projektów wysoko cenionych dziś na rynku europejskim i wielokrotnie nagradzanych. Należą do nich m.in „Królik po berlińsku” Bartka Konopki (nagrodzony w Krakowie Złotym Lajkonikiem, na festiwalu Hot Docs w Toronto i nominowany do Oscara 2010), „Latawce” Beaty Dzianowicz (Nagroda Tygodnia Krytyki Filmowej w Locarno), a także „Ślepa miłość” Juraja Lehotskýego (Nagroda Międzynarodowego Stowarzyszenia Kin Artystycznych w Cannes).

 Polskim partnerem Czechów przy organizacji warszawskiej sesji była firma Eureka Media prowadzona przez Krzysztofa Kopczyńskiego. Było to drugie spotkanie uczestników tegorocznej edycji Ex Oriente i dotyczyło produkcji filmowej. Wśród  zaproszonych 13 tutorów i ekspertów znaleźli się m.in.: Marijke Rawie – ekspert i konsultant z Holandii, Helge Albers – producent z Flying Moon Production z Niemiec, Stefan Rűll – radca i ekspert prawny z Niemiec, Rada Šešić – ekspert, konsultatnt, twórca programów festiwalowych z Holandii, Filip Remunda – reżyser i producent z Czech, Jesper Osmund – montażysta z Danii,  Leena Passanen – redaktor z Finlandii, Adam Gee –  redaktor z Channel 4 z Wielkiej Brytanii, Georg Tschurtschenthaler –  producent wykonawczy Gebreuder Beetz Filmproduktion z Niemiec.

Wykłady i ćwiczenia w większości prowadzono  równolegle w dwóch blokach – dla producentów i reżyserów. Serię spotkań producenckich otworzył Stefan Rűll wykładem o prawnych aspektach międzynarodowych koprodukcji. Kolejne zajęcia tego bloku dotyczyły budżetowania, obejmowały m.in. zagadnienia koprodukcji z nadawcami, planowania budżetu koprodukcji między firmami producenckimi oraz funkcjonowania budżetu filmowego w odniesieniu do planu finansowego. Niezwykle istotne jest to, że spotkania nie były jedynie teoretycznym wprowadzeniem, lecz przyjmowały także formę indywidualnych konsultacji, na których pracowano nad poszczególnymi projektami. Dużym zainteresowaniem cieszył się wykład „Selekcjoner festiwalowy” wygłoszony dla grupy reżyserów przez Radę Šešić, która mówiła o polityce festiwalowej, roli gustu selekcjonera w jego działaniach, corocznych  przeglądach, programach konkursowych i pozakonkursowych oraz zmieniających się obszarach zainteresowań twórców programów festiwalowych. Reżyserzy biorący udział w warsztatach uczestniczyli również w sesji pisemnej „Jestem moją postacią!”, a także ćwiczeniach z montażu trailerów, poprzedzonych wykładem Jespera Osmunda. Obok głównych bloków zajęć równolegle odbywały się indywidualne konsultacje, na których uczestnicy prezentowali tutorom nowe materiały, dyskutując nad kierunkiem rozwoju swoich projektów.

W tegorocznej edycji Ex Oriente bierze udział 31 stałych uczestników z 11 krajów, m.in. Bośni, Chorwacji, Czech, Łotwy, Niemiec, Rosji i Rumunii. W tej grupie znalazły się także 3  produkcje z Polski oraz 2 polskie koprodukcje z Wielką Brytanią i Rosją (organizatorki warsztatów,  dyrektor Andrea Prenghyová oraz dyrektor programowa Ivana Milošević, w wywiadzie udzielonym Polskiemu Instytutowi Sztuki  Filmowej podkreślają fakt, iż co roku aż 1/3 zakwalifikowanych projektów pochodzi z Polski). W tej sesji uczestniczyła także trzynastoosobowa grupa polskich filmowców dodatkowo wybrana przez organizatorów tylko na spotkania w Warszawie. Uczestniczyli w niektórych wykładach i ćwiczeniach oraz omawiali na indywidualnych konsultacjach zgłoszone wcześniej przez siebie projekty.

Warsztatom towarzyszyły wieczorne projekcje w kinie Rejs, odbyły się m.in premierowy w Polsce pokaz „Autumn Gold” Jana Tenhavena, zwycięzcy Festiwalu Hot Docs 2010, oraz pierwsza otwarta projekcja „Czeskiego pokoju” Vita Klusáka i Filipa Remundy. Gośćmi tych spotkań byli także filmowcy uczestniczący w poprzednich latach w Ex Oriente – Anna Wydra i Bartek Konopka, którzy po projekcji "Królika po berlińsku" opowiedzieli o kolejnych etapah pracy nad filmem – od pierwszych pomysłów kształtujących się podczas warsztatów do tegorocznej oscarowej nominacji. Z kolei projekcję "Latawców" Beaty Dzianowicz poprzedził wstęp antropologa dr. Sławomira Sikory z Uniwersytetu Warszawskiego, a zakończyło spotkanie z reżyserką i producentem Krzysztofem Kopczyńskim. Odbył się także specjalny pokaz jeszcze jednego  filmu rozwijanego podczas wcześniejszej edycji Ex Oriente – „Planety Kirsan” Magdaleny Pięty. Jest on ostatni z projektu "Rosja–Polska. Nowe Spojrzenie", realizowanego przez Eureka Media i Instytut Adama Mickiewicza. Jego bohaterem jest Kirsan Ilyumżynov, prezydent Republiki Kałmucji. Ilyumżynov, który pełni jednocześnie funkcję prezydenta Światowej Federacji Szachowej FIDE, wprowadził grę w szachy jako przedmiot szkolny. Dlatego film jest również opowieścią o najmłodszych mieszkańcach Kałmucji, których życie zmieniło się w ogromnym stopniu pod wpływem jego decyzji. Po projekcji odbyła się dyskusja z udziałem Magdaleny Pięty i producenta Krzysztofa Kopczyńskiego.

Kolejna sesja tegorocznej edycji Ex Oriente odbędzie się w  październiku  podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Jihlavie. Będzie poświęcona  rozwijaniu strategii marketingowych poszczególnych projektów, które na pitchingu zostaną zaprezentowane redaktorom zamawiającym telewizji, dystrybutorom, reprezentantom instytucji finansujących filmy dokumentalne oraz publiczności. Organizatorki warsztatów podkreślają, że ich głównym celem jest  wsparcie inicjatywy młodych twórców z Europy Wschodniej, a przede wszystkim przyzwyczajenie producentów do aktywności na każdym etapie pracy nad dokumentem, precyzowania planów,  gotowości do podejmowania decyzji, a także wczesnego opracowania strategii marketingowej.

Niestety, spotkania tego typu to wciąż rzadkie zjawisko w polskim przemyśle filmowym. Dlatego warszawska sesja prestiżowych warsztatów z pewnością wzmocniła pozycję  polskiego dokumentu na rynku międzynarodowym. Z kolei odbywające się w języku angielskim projekcje i dyskusje stworzyły wyjątkową okazję do wymiany poglądów w gronie dokumentalistów europejskich. 

                             Warszawską sesję Ex Oriente Film 2010 zorganizowały Instytut Filmu Dokumentalnego w Pradze (www.dokweb.net) oraz Eureka Media (www.eurekamedia.info), przy współpracy Media Desk Polska, Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz Wydziału Etnologii i Antropologii Kulturowej UW. Projekt współfinansował Polski Instytut Sztuki Filmowej.

                               Wywiad z Andreą Prenghyovą i Ivaną Milošević  przeprowadzony przez Martę Sikorską znajduje się na stronie Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (www.pisf.pl).